Kanser ve Üremenin Korunması

Kanser tanısı alan hasta sayısı gün geçtikçe artmaktadır. Kanser tanısı, yalnızca hastanın genel sağlığını değil, aynı zamanda üreme sağlığını da etkileyen karmaşık bir süreçtir. Kanser tedavisinde verilen kemoterapi ve radyoterapiler ise üreme organları (testis ve yumurtalıklar) için toksiktir.

Üreme organlarındaki bu hasar verilen tedavinin çeşidine, dozuna ve uygulandığı yaşa göre değişmektedir. Ve sonuç olarak bu tedaviler sonrası yumurtalık rezervi, sperm sayısı azalmaktadır. Sevindirici olan ise yeni gelişen teknolojiler sayesinde artık kanser tedavisi öncesi üreme fonksiyonlarının korunması için birçok yöntemin bulunmasıdır.

Hastaların önemli bir kısmı 45 yaş altında, hatta 30 yaş altında, hatta ergenlik dönemi öncesi tanı almaktadır. Eski dönemden farklı olarak artık erken tanı ve teşhis birçok kanserde mümkün olabilmektedir.

Hastalar kanser tanısı aldıklarında ilk olarak sağlıklarını düşünmektedirler ancak beraberinde üreme fonksiyonlarını da kaybedecek olmanın verdiği stres, üzüntü yüzleşmek zorunda oldukları ayrı bir sorun haline gelmektedir. Çünkü kanser tedavisi üreme hücrelerinin çoğunu yok etmektedir.

Kanser Hastalarında Üremeyi Koruyucu Yöntemler

Kanser tanısı koyan hekimin hastasını tüp bebek uzmanına yönlendirmesi, ileride hastanın bebek sahibi olma şansını hastaya geri vermesi açısından çok önemlidir. Çünkü bazı yöntemler ile hastaların üreme fonksiyonları geri verilebilmektedir. Bunlar nelerdir;

• Yumurtaların dondurulup saklanması
• Tüp bebek ile oluşan embriyoların dondurulup saklanması

Tüp bebek tedavisi gibi başlanır ve embriyo oluşumundan sonra embriyolar ileri de çözülmek üzere dondurulmaktadır. Bu işlem kanser tedavisi öncesi hızlıca yapılmalıdır.

Meme kanseri gibi östrojen hormonunun çok yükselmesinin istenilmediği kanserlerde, hormonun etkisini azaltan ilaçlar, tüp bebek tedavisine eklenmektedir (aromataz inhibitörleri).

Yumurta Dondurma

Gebelik şansının kaybedilmemesi adına kanser hastalarında, kanser tedavisinden önce yumurta dondurma işlemi yapılabilir. Bu yöntem gelişim aşamasında olan ve umut vadedici bir tedavidir. Kanser hastalarında tedaviyi de geciktirmemesi bir avantajdır.

Yumurtalar, hafif sedasyon altında, transvajinal ultrason rehberliğinde yapılan bir iğne aspirasyon yöntemiyle yumurtalıklardan toplanır. Toplanan yumurtalar laboratuvarda değerlendirilir ve yalnızca olgun olanlar dondurulur. 

Kadının kendi yumurtalarını kullanarak gelecekte hamile kalma şansı korunur. Hormon stimülasyonu tedavisi gerektirir, bu nedenle tedavi öncesi yaklaşık 2 hafta zaman gerekir.

Embriyo Dondurma

Kanser hastalarında embriyo dondurma işlemi, üreme yeteneğini korumak amacıyla uygulanan etkili bir yöntemdir. Kanser tedavisine başlamadan önce yeterli zamanın olup olmadığı belirlenir. Embriyo dondurma işlemi genellikle 2-3 hafta sürer. Kanserin türü, embriyo dondurma işlemindeki hormon tedavisi açısından önemlidir. Yumurtalıkların birden fazla yumurta üretmesi için gonadotropinler (FSH ve LH) gibi hormon enjeksiyonları uygulanır. Eğer hormonlara duyarlı bir kanser türü ise düşük doz uygulanabilir. Yumurtalar, transvajinal ultrason eşliğinde yapılan bir iğne aspirasyon işlemi ile yumurtalıklardan toplanır. Yumurtalar, çatlatma iğnesinin (hCG veya GnRH agonisti) yapılmasından 34-36 saat sonra toplanır. Toplanan olgun yumurtalar eşin spermiyle laboratuvar ortamında döllenir. Döllenen yumurtalar laboratuvar ortamında birkaç gün (genellikle 3-5 gün) kültür ortamında bekletilir. Gelişen embriyolar, hızlı dondurma yöntemi olan vitrifikasyon ile saklanır. Bu yöntem, embriyoların buz kristali oluşturarak zarar görmesini önler.

Kanser tedavisi acil ise, yumurtalık stimülasyon protokolleri hızlandırılmış şekilde uygulanabilir. Bu tedavilerde kadın doğum uzmanı, onkolog ile işbirliği içerisindedir.

Genellikle bekar kadınlarda yumurta dondurma, evli çiftlerde ise embriyo dondurma işlemi tercih edilir. Yumurta dondurma süresi 5 yıldır. Kanser tedavisi sonrası dondurma işlemleriyle oluşan gebeliklerde anomalilerin veya doğumsal bozuklukların olduğu gözlemlenmemiştir.