Gebelik ve Emzirme Döneminde Oruç

Emziren Anneler Oruç Tutabilir mi?

Emziren Annenin Oruç Tutması Bebeğine Zarar Verir mi?

Anne ve bebek sağlığı için, hamilelikteki sağlıklı beslenme alışkanlığına emzirirken de devam edilmesi gerekmektedir Emziren anne diyet yapmamalı, iki katı da yememelidir. Sağlıklı beslenmeli, bol sıvı tüketmelidir. Emzirirken normal kalori ihtiyacından 300-500 kalori ek alınması yeterli olacaktır. Ek olarak multivitamin takviyelerine devam edebilirsiniz.

Sigara içmemeli, günlük taze sebze ve meyvenizi yemeli, protein ihtiyacınızı da karşılamalısınız. İlk 6 ay sadece anne sütü önerilmektedir. Ve annenin süt verirken bol su tüketmesi ve dengeli beslenmesi gerekmektedir. Oruçta olduğu gibi sıvı tüketimi azalırsa süt miktarı azalabilir, içeriği de değişebilir. Birçok çalışmada kısa süreli değil de uzun süreli açlığın ve susuzluğun anne sütü içeriğinde değişikliklere neden olduğu gösterilmiştir.

Emziren Annelerde Kimlere Kesinlikle Oruç Tutmasını Önermemekteyim?

• Doğum sonrası ilk 6 ay içerisinde ve emziriyorsanız,
• Kronik hastalığınız varsa
• Sıcak bölgelerde yaşıyorsanız ve sıvı kaybınız çoksa
• Yeterince beslenemiyorsanız,
• Sütünüz zaten az geliyorsa
• Prematüre veya beslenme sorunu yaşadığınız bir bebeğiniz varsa,
• Çoğul gebelik geçirdi iseniz (İkiz veya üçüz gebelik), oruç tutmanızı kesinlikle önermemekteyim.

Bu yüzden ancak doktorunuzun önerisi doğrultusunda oruç tutmanızı önerebilirim.

Peki Ne Zaman Oruç Tutmayı Kesmeliyim?

• Bebekte huzursuzluk, sık sık emme isteği varsa
• Bebeğin kilo alımında azalma varsa,
• Bebeğin bezini az ıslatma, bezde pembemsi lekelenme, uyku sorunları yaşanması durumunda
• Aşırı susama hissiniz varsa,
• Halsizlik, baş ağrısı, yorgunluk hissediyorsanız,
• İdrarınız koyu renkte ise,
• Cildinizde, ağzınızda, dudaklarınızda ciddi kuruluk hissi başladıysa orucu kesinlikle bırakmanızı önermekteyim.

Emzirirken Oruç Tutan Anneler Nelere Dikkat Etmeliler?

• Emzirmenin ilk 6. Ayından sonra oruç tutan anneler, iftar ve sahur arasında dengeli beslenmeli, kızartma, bol tuzlu ve şekerli gıdalardan uzak durmalı, bol sıvı tüketmelidirler.
• Mevsimine uygun sebze ve meyve tüketmelidirler.
• Artan enerji ihtiyacını doğal kaynaklardan karşılamalılar (meyve ve tam tahıllı ekmek gibi). Halsizlik, göz kararması, tansiyon düşmesi gibi problemler yaşaması durumunda oruç sonlandırmalı ve bol sıvı alınmalıdır.

Gebelikte Oruç

• Ramazan da gebeler oruç tutabilir mi?
• Hamilelikte oruç tutulur mu? Hamileler oruç tutabilir mi?
• Oruç tutmak karnımdaki bebeğe zarar verir mi?
• Oruçlu iken çalışabilir miyim?
• Ramazan da oruç tutarken nasıl beslenmeliyim?
• Hamilelikte oruç ile ilgili bilmem gerekenler nelerdir?

Gibi birçok gebelik ve oruç tutmak ile ilgili sorunun cevabı maalesef ki hala net değil.

Kesin olan ise;

Hamilelik döneminde dengeli beslenmek ve bol sıvı tüketmek çok önemlidir. Uzun süre açlık ve susuzluk; kan basıncınızı düşürebilir, susuz kalmanız idrar çıkışınızı azaltıp, idrar yolu enfeksiyonlarına zemin hazırlayabilir, bebek hareketlerinde azalma, kan şekerinin düşmesi, halsizlik, yorgunluk, kilo kaybınıza ve psikolojik olarak da sorunlara neden olabilmektedir.

Biz bilim insanları, yapılan iyi kalitedeki çalışmalara göre hareket edip, hastalarımıza önerilerde bulunmalıyız. Tecrübelerimiz de bunun yanın da çok önemli tabiki. Sağlıklı bir bebek doğurduğumuzu düşünürüz, her şey yolundadır ancak ileriki yıllarda büyüyen bebeğimizin okul başarısından tutun, sağlıklı kilo alımı, fiziksel aktivitesi vs… bunu etkileyip etkilemediğini bilemeyiz… Yapılan bir-iki çalışmaya bakarak da maalesef yorum yapmamız da doğru değil.

Meta-analiz denilen, bir sürü çalışmanın toplanıp analiz edildiği, aralarından kaliteli olanlarının verilerinin birleştirildiği çalışmalar bizim için en değerli olanlarıdır. Gebelik ve oruç ile ilgili olarak BMJ 2018 yılında yayınlanan bir meta-analizden (1) bahsetmek istiyorum; Bu meta-analiz 375 kayıt incelenmiş, 31.374 gebeyi içeren 22 çalışma incelenmiş. Bu gebeler içerisinde 18,920 gebe oruç tutmaktaymış.

Bu meta-analiz sonucunda diyebiliriz ki; Klinisyenler veya gebelerle ilgilenen sağlık mensuplarının, ramazan orucunun gebeler ve bebeklerinin olumsuz sonuçlara neden olmadığı hakkında kesin bir yorum yapması doğru değildir. Bunun için daha fazla çalışmalara ihtiyaç vardır.

Hangi gebelik döneminde oruç tutulduğu, hava durumu, ne kadar süre tutulduğu, gebelik oluşum döneminde oruç tutmanın gebeliğe etkisi, oruç tutan gebenin yeme düzeni vs.. ile ilgili daha detaylı ve kaliteli geniş çaplı yapılacak araştırmalar neticesinde ancak sizlere daha kesin önerilerde bulunabileceğiz.

Bireysel çalışmalar ise der ki: Özellikle ilk trimester oruç tutmak, azalmış bebek doğum ağırlığıyla ilgilidir (2). 2. ve 3. Trimester oruç tutan gebelerde plasental ağırlık daha düşük bulunmuş (3). Bazı çalışmalarda da anne ve bebekte hiçbir bir sorun yaşanmadığı görülmüştür; preeklampsi, erken doğum gibi. Hatta bir çalışmada ikinci trimester oruç tutmanın Gebelik diyabetini azalttığından bahsetmektedir.

Peki Benim Gebelik ve Oruç Hakkında Önerilerim Nedir?

Öncelikle tabiki her gebelik süreci farklıdır. Riskli bir gebelik sürecinde ‘gebelik diyabeti, hipertansiyon, preeklampsi (gebelikte tansiyon yüksekliği ile giden bir hastalık), gebelik öncesi kilosu normalin altında olan gebeler, erken doğum riski olanlar veya düşük doğum ağırlıklı bebek doğurma riski olan gebeler’ gibi sağlık sorunları varlığında asla oruç tutulmasını önermiyorum.

Bu yüzden öncelikle doktorunuz tarafından değerlendirilmenizi ve doktorunuzun tavsiyesi doğrultusunda hareket etmenizi öneririm. Tabiki elimizde yeterince veri olmadığı için, gebelerimin oruç tutmasını önermemekle beraber bu kararı kendilerine bırakıyorum ki dinimizde böyle yapmış.

Peki Oruç Tutma Kararını Kendisine Bıraktığım Gebelerim Kimler?

• Gebelik öncesi ve gebeliğinde genel sağlık durumu iyi olup, gebeliğin 14. Haftası sonrasında olanlar
• Günlerin uzadığı yaz ayları dışında mevsim döneminde oruç tutmak isteyenler
• İftar ve sahur arasında yeterince sıvı ve kalori alabilecek, sağlıklı beslenecek olan gebelerim.
•  Ağır bir işte çalışmayıp, kendini yormayan ve ailesinden destek alan gebelerimde kararı kendilerine bırakmaktayım.

Oruç tutacak gebelere önerilerim nelerdir;

• İftar ve sahur arasında bol sıvı tüketmelisiniz (ortalama bir günde 2,5-3 litre sıvı tüketilmesi önerilmektedir),
• Su neden önemlidir: Gebelerde kan miktarı artar ve ihtiyaç olan su miktarı da dolayısıyla artmaktadır. Gebe az su tüketirse kanı yoğunlaşır, tansiyonu düşüp kalbinde çarpıntı olabilir. Nefes almada zorlanır. İdrar miktarı azalır, ödem gelişir, vücut ısısı artar.  Bebeğin içinde bulunduğu su da azalır. Baş ağrısı, halsizliğin yanında rahminde kasılmalar başlayıp erken doğum riskine girebilir. Magnezyum azlığı nedeniyle gebede kramplar başlayabilir. Cilt kuruluğu ve çatlaklar oluşabilir.
• Yeme alışkanlığınızdaki değişim ve yeterince sıvı tüketmemek konstipasyona yani kabızlığa neden olabilir. Bu yüzden iftarda yüksek lifli yiyecekler tüketmenizi öneririm; sebze, meyve, kepekli tahıllar, … gibi.
• Şekerli yiyecekleri çok tüketmeyin. Doğal şeker içeren gıdalar daha sağlıklıdır, meyve gibi.
• Yağlı ve kızartma içeren yiteceklerden uzak durmalısınız.
•  Kafein fazla tüketmeyin. Gebelikte en fazla 200mg kafein önerilmektedir. Bu da 2 fincana denk gelmektedir.
•  Oruç bazen hazımsızlık sorunlarına neden olabilir özellikle de sahurda yemekten hemen sonra yatılması nedeniyle bu durum gelişebilir. Yağ ve tuz oranı düşük yiyecekleri az ve sık öğünler şeklinde tüketmenizi öneririm.
• İftarda yemek yemeye yavaş başlamanız önemlidir, örneğin çorba ile başlayabilirsiniz. Yeterince Protein ve kalori ihtiyacınızı almalısınız.
• İftar ve sahur arasında sık sık, az az yemelisiniz.
• Vitamin ve mineral desteği gerekebilir.
• Yoğun çalışmamalısınız, daha çok dinlenerek bu dönemi geçirmelisiniz.
• Ağır kaldırmamalı ve uzun yürüyüşler yapmamalısınız. Sizi yoracak tüm işlerden uzak durmalısınız.
• Doktorunuza daha sık aralıklarla kontrole gitmelisiniz.

Ne Zaman Orucu Bırakmalısınız?

• Yeterince kilo alamıyorsanız veya kilo kaybediyorsanız bebeğiniz için tehlikeli olabilir.
• Çok susuyorsanız veya idrarınız koyulaşırsa; sıvısız kaldığınızı gösterir ki bu durum idrar yolu enfeksiyonu olmanıza ve diğer başka sorunlara neden olabilir.
• Özellikle dinlenmenize rağmen güçsüz, halsiz, yorgun hissediyorsanız.

Hemen oruç tutmayı bırakmanızı, şekerli, tuzlu atıştırmalık ve dengeli beslenmenizi öneririm.