Aşılama nedir sorusu doğal yollardan çocuk sahibi olamayan çiftlerin yanıtını araştırdığı bir sorudur. Aşılama yöntemi, kısırlık tanısı ile başvuran çiftlere uygulanan üremeye yardımcı bir yöntemdir.
İçindekiler
İntrauterin İnseminasyon yani aşılama yöntemi erkekten alınan spermlerin laboratuvar ortamında yıkanıp, hareketliliği en yüksek olan spermlerin seçilip, yumurtlama döneminde anne adayının rahmine ince bir kateter yardımıyla aktarılması işlemidir. Bu işlem sayesinde, hareketli ve morfolojisi daha iyi olan spermler, daha yoğun konsantrasyonda, rahim ağzı (serviks) faktörünü geçerek direkt rahim içine verilmektedir. Over stimulasyonu (yumurtaların ilaçlarla uyarılması) veya doğal yollarla (ilaçsız olarak) yapılabilmektedir.
Aşılama Tedavisi Nasıl Yapılır?
Bebek olması için aşılama nasıl yapılır sorusunun yanıtını yapılan işlemi aşama aşama anlatarak verebiliriz;
Yumurtalıkların Uyarılması
Adetin 2. veya 3. günlerinde yapılan ultrason ile rahim ve yumurtalıklar değerlendirilmekte ve tedavi başlamaya engel bir durum yok ise, hastaya yumurta büyütücü ilaçlar başlanarak, aralıklı kontrollerle yumurtaların büyümesi takip edilmektedir. İlaç dozu ayarlanırken yumurta sayısı, hastanın yaşı, kilosu ve boyu, önceki tedavileri göz önüne alınmaktadır.
Kullanılan ilaçlar, ağızdan alınan ilaçlar veya düşük doz hormon içeren iğneler şeklindedir. İstenen sonuç ise, 1 adet yumurtanın büyümesidir.
Bazen doğal siklusta da aşılama yapılabilmektedir (ilaç kullanmadan, sadece folikül takibi yapılarak).
Çatlatma İğnesinin Yapılması (HCG)
Büyüyen 1-2 yumurta 17-20 mm çapa ulaştığında hastaya çatlatma iğnesi yapılır.
(3 yumurtadan fazla yumurta oluşursa, çoğul gebelik riski gündeme geldiği için, hastanın sağlığını düşünerek tedavi iptal edilmelidir. Gebelik oluşmaması için, hastanın ilişkiye girmemesi konusunda uyarılması gerekmektedir.)
Spermin Hazırlanması
Çatlatma iğnesi yapıldıktan 34-36 saat sonra, aynı anda hazırlanan, erkekten mastürbasyon yöntemi ile alınan ve laboratuvar da yıkama işlemi uygulanan, hareket ve morfoloji olarak daha iyi olan spermler bir transfer kateterine yerleştirilir.
Spermin Rahim İçine Verilmesi
Bu arada anne adayı jinekolojik muayene masasına alınır, spekulum ile rahim ağzı görüntülendikten sonra ultrason eşliğinde, içinde bulunduğu kateter aracılığıyla spermler, rahim ağzını atlayarak direkt rahim içine bırakılır.
Aşılama Tedavisi Kimlere Uygulanır?
Doğal yollarla çocuk sahibi olunamaması durumunda uygulanan aşılama tedavisi kimlere uygulanır? Erkeğin sperm sayısı az ya da düşük ise, sperm hareketi normalden daha düşükse, sebebi bulunamayan kısırlıkta, erken evrede tanı koyulan endometriozis rahatsızlığında, kadın yumurtlama problemi yaşıyorsa ve yumurta takibi ile hamilelik sonucuna ulaşılamadıysa, sosyal sebepler ile gebelik eldesini hızlandırmak isteyen çiftlere aşılama tedavisi uygulanabilir. Yalnızca sperm morfoloji problemi yaşayan çiftlerde her zaman doğrudan tüp bebek yöntemini denemek gerekmez, morfolojik problemin hangi boyutta olduğuna göre değişmekle birlikte bu çiftler de aşılama yöntemini deneyebilirler.
Aşılama Tedavisi Kimlere Önerilmektedir?
- Açıklanamayan infertilitesi olan çiftlere (Yapılan tetkikler ile altta yatan bir sebep bulunamaması durumunda)
- Hafif sperm bozukluklarında (sperm sayısı veya hareketliliği azalmış ancak belirli bir seviyenin üzerinde olanlara)
- Aşılama için en az bir tüpün açık olması gerekmektedir.
- Evre 1-2 endometriozis hastalarına
- Servikal (rahim ağzı) faktörü olan kadınlara (ameliyat geçirmiş ve skar dokusu oluşanlar, enfeksiyona veya anomalilere bağlı rahim ağzı bozukluklarında)
- Vajinismus, erken boşalma, sertleşme sorunu gibi nedenlerle cinsel ilişkinin gerçekleşemediği ve spermin rahim ağzından geçişinin engellendiği durumlarda aşılama tedavisi uygun olabilir.
Aşılamanın Tutması İçin Ne Yapmalı?
Aşılamadan sonra dikkat edilmesi gerekenler şu şekilde sıralanabilir;
- Aşılama yapılan kişi ağır eşyalar kaldırmamalıdır.
- Aşılama sonrasında ani hareketlerden kaçınılmalı ve mümkünse dinlenmelisiniz.
- Aşılama günü ve takip eden günlerde ani hareketler ve spor yapmamalısınız.
- Stresten ve üzüntüden uzak durulmalıdır.
- Doktor tarafından reçete edilen ilaçlar tam zamanında alınmalıdır.
- Aşılama sonrasında ve sonrasındaki 3 gün boyunca banyo yapılmamalı denize ve havuza girilmemelidir.
- Anne adayı bu süreçte sağlıklı beslenmelidir.
Aşılamanın Tuttuğu Nasıl Belli Olur?
Aşılamanın tuttuğu nasıl anlaşılır? Aşılama ile rahme yerleştirilen spermlerin hamileliğin başlattığını bir diğer deyişle aşılama tedavisi sonrası gebeliğin oluştuğunu, adet gecikmesi ve bilinen hamilelik belirtileri ile anlayabilmekteyiz. Aşılama yaptıran kadın beklediği adet günü geciktiğinde, kanda gebelik testi yapılarak aşılama tedavisinin tutup tutmadığı kolay bir şekilde anlaşılabilir. Neticede aşılamayla hamile kalan kadınlarda aşılamanın tuttuğu adet gecikmesi başta olmak üzere bilinen gebelik belirtileri ve kan testi ile anlaşılmaktadır.
Aşılamadan Sonra Ne Kadar Dinlenmeliyim?
- Aşılama işleminin yapıldığı masada 5-10 dk dinlenme yeterlidir. (Bilimsel bir kanıtı olmasa da genelde önerilmektedir).
- İşlem günü ağır aktivite ve spor önerilmemektedir.
- 2 hafta boyunca ağır sporlar, ağır ev temizliği gibi aktiviteler önerilmemektedir ancak ertesi gün işe gidilebilir, hafif egzersizler yapılabilir.
Aşılama Sonrası Banyo Yapabilir Miyim?
Evet, hatta ılık duş almak iyi bile gelecektir.
Aşılamadan Sonra Tuvalete Hemen Gidilir Mi?
Gidilebilir ancak kliniğimizde hastalarımıza, işlemden sonra 10 dk masada dinlenip ardından tuvalet ihtiyacını gidermesini önermekteyiz.
Aşılama Kısırlığı Tedavi Eder Mi?
Aşılama kısırlığın nedenini tedavi etmez, gebelik şansını artırmaktadır.
Aşılamadan Ne Kadar Zaman Sonra Gebelik Testi Yaptırmalıyım?
Aşılamadan 12-14 gün sonra kanda βhCG testi yaptırarak gebelik oluşup oluşmadığı anlaşılmaktadır.
Aşılama Ağrılı Bir İşlem Midir?
Hayır, değildir.
Aşılamada Başarıyı Etkileyen Faktörler Nelerdir?
- Anne adayının yaşı; genç hastaların yumurtalık rezervlerinin daha iyi olması sebebiyle
- İnfertilite süresi ve nedeni
- Yumurtalık rezervi
- Sperm sayısı
Aşılamada Başarı Oranı Nedir?
Başarı şansı ortalama 10-15%’dir.
Aşılama Tedavisi Kimlere Tercih Etmeyiz?
- 39 yaş üzerindeki anne adayına
- 8 yıldan fazla gebelik istemi varsa (bu süre değişebilmektedir)
- Hareketli sperm sayısı <5 milyon/ml ise veya Spermlerde ileri derecede yapısal bozukluk varsa
- Yumurtalık rezervi düşükse
- Aşılama 2 kez yapıldı ve başarısız oldu ise (kimi merkezlerde bu deneme sayısı daha fazladır)
Kaç Aşılama Sonrasında Tüp Bebek Tedavisine Geçmeliyim?
Tüp bebek tedavisine karar verirken hastanın yumurtalık rezervi, yaşı, infertilite süresi, sperm analizi, tüplerin açık olup olmadığı değerlendirilmektedir.
İlk olarak tüp bebek tedavisi önerilen infertil (kısır) hastalar dışında, ilk tedavi olarak aşılama önerdiğimiz hastalara en az 2 aşılama önerilmektedir.
Önceden tüp bebek merkezlerinde tüp bebek tedavisi öncesi 3-6 kez aşılama yapılmakta iken artık ilk 2 aşılamadan sonraki denemeler ve doğal yöntemler ile gebelik elde etme oranının benzer olması sebebiyle direk tüp bebek tedavisi önerilmektedir (tüp bebek tedavisinin başarı oranının daha yüksek olması sebebiyle).
Aşılama Tedavisi Sırasında Çok Yumurta Gelişirse Ne Yapılmalıdır?
Çoğul gebelik riski nedeniyle 3 veya daha fazla yumurta gelişirse aşılama iptal edilmelidir. Mümkün ise tüp bebek tedavisine geçilebilmektedir. Nadir görülse de OHSS açısından hasta takip edilmelidir.
Aşılama Tedavisi İçin Aç Olmam Gerekir mi?
Hayır, aç olmak gerekmemektedir. Ancak doktorunuz sizden idrara sıkışık olmanızı isteyecektir.
Vajinismus hastalarında anestezi altında aşılama yapılacağı için 6 saat aç susuz olmaları istenmektedir.
Aşılama Tedavisi Başarısını Artırmak İçin Evde Yapabileceğim Bir Şey Var mı?
Özellikle Polikistik over hastalarında olmak üzere infertil olan tüm hastalarda yaşam şekli önemlidir. Sağlıklı beslenme ve düzenli egzersiz yapılmalı, çevredeki toksinlerden kaçınılmalı, sigara içilmemeli, kafein çok tüketilmemelidir.
Aşı Günü Yolculuk Yapabilir miyim?
Yolculuk yasak değildir. Ancak uzun sürecek yolculuklarda 2 saatte bir yürünmelidir.
Aşılama Tedavisi Sonrası Cinsel İlişkiye Girebilir miyim?
Evet, hatta 1 gün sonra ilişkiye girilmesini özellikle önermekteyiz.
Aşılama Sonrası Nelere Dikkat Edilmeli?
- Normalde hafif kasık ağrısı ve kramp görülebilmektedir.
- Yatarak gününüzü geçirmenize gerek yoktur
- Sağlıklı beslenmek gerekmektedir, bol sıvı ve proteinli beslenilmelidir, fastfood tarzı yiyeceklerden, fazla şekerden uzak durulmalıdır.
- Ağır kaldırma gibi karın içi basıncı artıran aktivitelerden kaçınılmalı ve ağır işlerden 2 hafta boyunca uzak durulmalı
- Eve gelince ılık bir duş alınması iyi olacaktır.
Bunlar da İlginizi Çekebilir
Yardımcı üreme teknikleri, doğal yollar ile gebe kalamayan çiftlere uyguladığımız tıb…
Devamını Oku
Bir çift olarak sorunun kimde olduğunun yarattığı psikolojik baskıyı ele almak ayrı b…
Devamını Oku
Prolaktin yüksekliği ve kısırlık arasında bağlantı olduğu gözlemlenmektedir. Kısırlık…
Devamını Oku