İdrar Kaçırma ve Tedavisi

İdrar kaçırma (inkontinans) şikayeti kadınlarda oldukça sık görülmektedir. Neredeyse her dört kadından biri hayatının bir döneminde idrar kaçırma şikayeti yaşamaktadır. İdrar kaçırma, idrar tutamama veya üriner inkontinans, istemsiz idrar kaçırmadır.

Maalesef birçok kadın idrar kaçırma şikayetini gündeme getiremez ve de tedavi edilebileceğini bilmemektedir ve jinekolojik kontrole geldiğinde bile bu şikayetini dile getirememektedir. Yaş arttıkça idrar kaçırma şikayeti artmakla birlikte, normal bir durummuş gibi düşünülmemelidir ve tedavi edilmelidir.

İdrar Sistemi Nasıl Çalışır?

İdrar sisteminde; beyin, omurilik ve mesane arasındaki uyum ve beraber çalışma düzeni önemlidir. İşeme omurilik kaynaklı bir reflekstir ve beynin kontrolü altındadır. Böbrekleriniz filtre görevi yaparak, kanınızdaki atıkları filtreler ve buradan üreter denen kanallarla filtreden geçirdiği sıvıyı, idrarı süzerek mesaneye gönderir. Mesane esneyen kaslardan oluşur ve idrar burada birikir, ardından bir kanal (üretra) aracılığı ile idrar dışarı atılır. Üretranın ve mesanenin altındaki, hamak şeklindeki pelvik iç organları alttan saran pelvik taban kasları sayesinde idrarı ve gaytayı istediğinizde tutup istediğinizde yapabilirsiniz.

İdrar Kaçırmanın Çeşitleri

İdrar kaçırma şikayetine, muayene bulguları ve ürodinamiye (işeme testi) göre idrar kaçırmayı sınıflandırabiliriz. Kadınlarda idrar kaçırmanın (üriner inkontinans) 4 tipi vardır.

Stress Tip Üriner İnkontinans

Yaşla birlikte artmaktadır. Menopoz sonrası %20’lere çıkmaktadır. Bu tip idrar kaçırmada karın kaslarında basıncı artıran sebepler neticesinde idrar kaçağı görülmektedir. Öksürmek, hapşırmak, ıkınmak, ağır kaldırmak gibi durumlarda karın içi basıncı artar ve idrar kaçağı olabilir. İdrar tutmaya yardım eden pelvik taban kaslarındaki zayıflama sonucu, bu tip idrar kaçırma ortaya çıkmaktadır.

Urge İnkontinans

Tuvalete yetişemeden idrar kaçırma şikayeti ile gelen hastada daha çok urge inkontinans düşünürüz. Mesanedeki kaslar ara ara kasılarak idrar kaçırma izlenebilir (aşırı aktif mesane). Birçok durum bunu tetikleyebilir.

Taşma Tipi İnkontinans

Nörolojik hastalıklar, diyabet, alkol gibi nedenler ile mesane kası zayıflaması veya mesane çıkışının tıkanması nedeniyle bu idrar kaçırma çeşidi görülebilir.

Diğer Tip İnkontinans

İdrar boşaltma problemleri, sık ve acil idrara çıkma isteği bazı kadınlarda görülebilmektedir (sürekli idrara çıkma isteği, günde 6-7’den fazla idrar çıkma, kadınlarda gece altına kaçırma veya birden fazla idrara çıkma).

İdrar Kaçırma Belirtileri Neler Olabilir?

İdrar kaçırma belirtileri, ilk başlarda kişinin kontrol edemediği şekilde hafif olarak başlayabilir. İdrar kaçırma belirtileri aşağıdaki gibi sayılabilir.

• Sık sık idrara çıkma isteği,
• İdrar yaparken acı, yanma şikayeti,
• İdrarı tam olarak yapamama hissi,
• İdrar yolu enfeksiyonu görülebilir.

İdrar Kaçırmanın Nedenleri Nelerdir?

İdrar kaçırma nedenleri incelenirken, kullanılan bazı ilaçların yan etkisi olarak kadınlarda idrar tutamama şikayeti yaşanabildiği görülmüştür. Aşırı kilolu olmak veya kronik ve kuvvetli öksürmek, pelvik taban kaslarına daha fazla basınç uygulayarak inkontinansı artırabilmektedir.

Pelvik taban kaslarının zayıflaması, öksürme, hapşırma, gülme, ağırlık kaldırma durumları kadınların idrarını tutamamasına neden olabilmektedir. Gebelik, doğum yapmak, fazla kilo, menapozda östrojenin vücuttan çekilmesi gibi durumlar da buna sebep olabilmektedir. İdrar yolu enfeksiyonları, mesane hassasiyetini artırmakta ve sürekli idrar varmış gibi hissetme ile sürekli kadını tuvalete taşımaktadır.

Nörolojik nedenlerle, beyindeki hasar nedeni ile sinir yolları hasar görür ve idrar kaçırma olabilmektedir. Hamilelik ve çocuk doğurma pelvik taban kaslarına, mesaneye ve bağ dokusuna basınç uygulamakta ve gebelik hormonları nedeniyle bu kaslar gevşeyip esnemektedir. Fonksiyonu azalan bu kaslar nedeniyle hamilelikte ve sonrasında da idrar kaçırma şikayeti gelişebilmektedir. Hamilelikte idrar kaçırma ve doğum sonrası idrar kaçırma şikayetleri zamanla azalabildiği gibi genelde artış göstermektedir. Menopoz döneminde ise östrojen hormonu azalıp, pelvik taban kasları zayıflamaktadır. Bu da mesane kontrolünü azaltabilmektedir.

İdrar Kaçırma Kimlerde Görülebilir?

İdrar kaçırma en çok ileri yaştaki insanlarda görülmektedir. Ancak genç yaşlardaki insanlarda da görülebilir. İdrar kaçırma şikayeti aşağıdaki faktörlere bağlı olarak daha fazla görülebilir.

• Genetik faktörler,
• Beslenme düzeni,
• Hamilelik,
• Menopoz,
• Doğum,
• Sigara ve alkol kullanımı,
• Üriner sistemle ilgili daha önce operasyon geçirme, idrar kaçırma riskini artıran faktörlerdir.

İdrar Kaçırma Nasıl Teşhis Edilir?

İdrar kaçırma teşhisi için öncelikle hastanın öyküsü çok önemlidir. Sormamız gereken sorular;

• Öksürürken idrar kaçırma, aksırırken, hapşırırken idrar kaçırma, hapşırırken altına kaçırma şikayetiniz var mı?
• Ağır kaldırırken idrar kaçırıyor musunuz?
• Tuvalete yetişemeyip idrar kaçırdığınız oluyor mu?
• Gündüzleri ne miktarda idrar yapıyorsunuz?
• Geceleri kaç kez tuvalete gidiyorsunuz?
• Yatağa idrar kaçırdınız mı?
• Gündüzleri ped kullanma ihtiyacı duyuyor musunuz?
• Farkında olmadan birden idrarınızı kaçırıyor musunuz?
• Uyurken kaç kez tuvalete gidiyorsunuz?
• Gebelikte idrar kaçırma şikayetiniz oldu mu?

İkinci aşamada hastanın idrar kaçırmasına neden olabilecek kronik hastalıklar sorgulanıp, araştırılmalıdır. (Parkinson hastalığı, kronik akciğer hastalığı vs.)

Üçüncü aşamada ise hasta muayene edilip, hastaya stres testi yapılarak idrar kaçırma olup olmadığına bakılmalıdır. Stres testi, hastayı mesanesi dolu olarak öksürterek, oturup kaldırarak idrar kaçırmanın olup olmadığının görülmesidir.

Dördüncü aşamada ise tetkikler istenmelidir. İdrar analizi yapılmalıdır. Enfeksiyon varlığı ve böbrek hastalıklarını araştırmak için kan tetkikleri istenmelidir. Sonrasında idrar yollarının fonksiyonunu incelemek için ürodinami testi yapılabilir. Ürodinami yani işeme testi, idrar torbası yani mesane ve mesane çıkışındaki kanalın (üretra) fonksiyonunu incelemektedir.

İdrar Kaçırmanın Tedavisi

Kadınlarda idrar kaçırma tedavisi için cerrahi ve cerrahi olmayan iki yöntem uygulanmaktadır. Yapılacak olan tedavi yöntemi tamamen kişiye özel olup, doktorunuzun muayenesi ve yapılacak olan test ve tetkikler ile şekillenecektir.

İdrar kaçırmanın tedavisi için birçok yöntem uygulanabilir. Öncelikle cerrahi dışı yöntemler uygulanarak rahatsızlığın ortadan kaldırılması amaçlanır. Sağlıklı bir beslenme tarzı benimsenerek aşırı kilodan dolayı bu rahatsızlığı yaşayan bireylerde bir çözüm aranır. Alınan sıvı miktarının yeniden belirlenmesi gerekebilir.

Mesane kasını etkileyecek bazı ilaçlar ile de tedavi yapılabilir. Kadınlarda eğer hormonal sebeplerden dolayı gerçekleşiyorsa hormon üzerinden bir tedavi şekli gerçekleştirilebilir. Mesanenin eğitilmesi ve pelvik taban kaslarının güçlendirilmesi yani kegel egzersizleri uygulanabilir. Bu yöntemlerin işe yaramadığı durumlarda cerrahi tedaviden yardım alınabilir.